Worldcoin là gì và nó hoạt động như thế nào?

Worldcoin đã trở thành một chủ đề nổi bật trong lĩnh vực tiền điện tử năm nay. Dự án cho phép người dùng chứng minh họ là con người thật trực tuyến mà không làm lộ thông tin cá nhân. Khi AI, deepfake và bot ngày càng phát triển, thách thức này càng trở nên quan trọng.

Dự án được hậu thuẫn bởi CEO OpenAI, Sam Altman. Nó sử dụng hệ thống nhận dạng sinh trắc học có tên World ID và có token gốc là WLD. Ý tưởng này có vẻ tương lai, nhưng hàng triệu người đã đăng ký, và mức độ quan tâm đang tăng cao tại Mỹ và nhiều nơi khác.

Worldcoin là gì?

Worldcoin ra mắt vào năm 2023 với mục tiêu rõ ràng: xây dựng một hệ thống định danh toàn cầu để xác nhận một người là con người chứ không phải bot AI. Ý tưởng này, gọi là Proof of Personhood (Chứng minh nhân thân), là trung tâm của dự án. Nó có ý nghĩa trong thế giới kỹ thuật số ngày nay, nhưng cũng dẫn đến các cuộc thảo luận về mức độ công nghệ nên được áp dụng trong việc chứng minh danh tính.

Nhóm phát triển Worldcoin tin rằng mật khẩu, số điện thoại và giấy tờ tùy thân của chính phủ ngày càng kém tin cậy hoặc không có sẵn ở mọi nơi. Nhiều nơi không có hệ thống định danh mạnh, và sự phát triển của AI tạo sinh khiến việc tin tưởng các tương tác trực tuyến trở nên khó khăn. Worldcoin muốn tạo ra một định danh mật mã để chứng minh mỗi người là duy nhất mà không tiết lộ thông tin cá nhân.

Worldcoin hoạt động như thế nào?

Orb đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của Worldcoin. Đây là một thiết bị sinh trắc học chuyên dụng, được thiết kế để quét mống mắt và tạo ra một mã gọi là IrisCode. Mã này được lưu dưới dạng hàm băm mật mã, dùng để kiểm tra xem ai đó đã đăng ký hay chưa. Mục tiêu là bảo mật dữ liệu sinh trắc học, mặc dù cách tiếp cận này nhận phản hồi trái chiều.

Việc xác thực Worldcoin bắt đầu với World App, tạo ra hai khóa riêng: một cho World ID của bạn và một cho quản lý token WLD. Những khóa này lưu trên thiết bị của bạn và tách biệt với Orb, giữ cho hoạt động ví và dữ liệu sinh trắc riêng biệt.

Khi bạn quét mống mắt bằng Orb, thiết bị sẽ so sánh IrisCode với cơ sở dữ liệu. Nếu mã quá giống với mã đã tồn tại, đăng ký sẽ bị chặn. Nếu là duy nhất, bạn nhận được World ID đã xác thực liên kết với một khóa công khai trên Ethereum. Orb sẽ tự động xóa ảnh gốc trừ khi bạn chọn giữ lại.

Các bằng chứng không tiết lộ (zero-knowledge proofs) giúp bảo vệ quyền riêng tư bằng cách xác nhận thông tin mà không tiết lộ dữ liệu. Điều này cho phép bạn xác thực danh tính trực tuyến mà không lộ thông tin cá nhân, giống như một trình quản lý mật khẩu.

Tokenomics của Worldcoin

Worldcoin có token gốc là WLD, là token ERC-20 trên Ethereum, chủ yếu hoạt động qua mạng Layer-2 của Optimism. Tổng cung là 10 tỷ, với khoảng 2,02 tỷ đang lưu hành. Phân phối chia 75% cho người dùng và hệ sinh thái, 25% cho nhà đầu tư và nhà phát triển. Sau năm 2038, quản trị có thể cho phép lạm phát tối đa 1,5% mỗi năm, hiện tại là 0%.

Người dùng đã xác thực nhận các khoản token WLD. Những khoản này giúp thu hút người mới tham gia và giới thiệu họ với tài chính số. Phần thưởng trung bình khoảng 42 đô la, nhưng số lượng giảm dần theo thời gian.

WLD cũng đóng vai trò quản trị trong hệ sinh thái Worldcoin. Người sở hữu có thể tham gia vào các đề xuất và quyết định, sử dụng phương pháp “mỗi người một phiếu” được hỗ trợ bởi xác thực World ID. Hệ thống này kết hợp sự tham gia phi tập trung với bảo vệ chống tài khoản giả hoặc trùng lặp, cho phép người dùng ảnh hưởng đến hướng đi của dự án trong khi giữ cho quản trị an toàn và công bằng.

Tiềm năng của Worldcoin

Worldcoin kết hợp xác thực danh tính và thanh toán số, mang lại nhiều ứng dụng hơn nhiều token khác. Các nhà phát triển đang thử nghiệm các ứng dụng như cộng đồng chống bot, hệ thống bỏ phiếu an toàn và các sản phẩm fintech sử dụng World ID. Mạng lưới cũng có thể hỗ trợ thử nghiệm thu nhập cơ bản toàn cầu, gửi WLD định kỳ cho người dùng đã xác thực.

Cùng lúc đó, các nhà phê bình, bao gồm Vitalik Buterin, bày tỏ lo ngại về quyền riêng tư, tập trung hóa và yêu cầu đăng ký bắt buộc từ chính phủ. Một số nghi ngờ việc xác thực sinh trắc có thể giữ an toàn ở quy mô lớn. Những vấn đề này thường xuất hiện trong các cuộc tranh luận về giám sát, quản trị và đạo đức sinh trắc học.

Việc Worldcoin trở thành công cụ quan trọng cho danh tính số hay chỉ là một thí nghiệm sẽ phụ thuộc vào mức độ áp dụng, quản trị và cách cộng đồng xử lý các thách thức. Hiện tại, đây là một trong những dự án được theo dõi nhiều nhất trong lĩnh vực crypto.