Solana là phi tập trung hay tập trung?

Một trong những điều khiến cộng đồng tò mò nhất về tiền mã hoá là tính phi tập trung của chúng, và Solana cũng đang ở tâm điểm của cuộc tranh luận này.

Bài hướng dẫn này sẽ xem xét khả năng chống sự kiểm soát tập trung của Solana. Chúng ta sẽ tìm hiểu các phương thức Solana dùng để duy trì tính phi tập trung và những rủi ro có thể đe doạ sự ổn định đó!

Phi tập trung nghĩa là gì?

Phi tập trung nghĩa là phân chia quyền kiểm soát và ra quyết định trên toàn mạng lưới thay vì trao nó cho một thực thể duy nhất. Cách tiếp cận này tạo ra các hệ thống mạnh mẽ và bền bỉ hơn, giảm thiểu điểm yếu, và là một ý niệm cốt lõi trong crypto.

Hãy hình dung thế này: trong một ngân hàng truyền thống, một cơ quan trung ương giám sát mọi hoạt động tài chính. Thiết kế phi tập trung của blockchain loại bỏ quyền kiểm soát đó, giúp mạng lưới bảo mật và minh bạch hơn. Để rõ ràng hơn, cùng điểm qua các yếu tố cốt lõi của tính phi tập trung:

• Tham gia không cần cấp phép (permissionless): bất kỳ ai cũng có thể tham gia và đóng góp cho mạng lưới.
• Quản trị chia sẻ: thẩm quyền ra quyết định được chia sẻ hợp tác giữa các bên liên quan.
• Khả năng chống chịu: mạng lưới vẫn vận hành ngay cả khi một số node gặp sự cố hoặc ngoại tuyến.
• Minh bạch: các quy trình trong mạng lưới mở cho tất cả mọi người, nuôi dưỡng niềm tin.

Solana có phi tập trung không?

Giờ đến câu hỏi chính: Solana có được xem là phi tập trung không? Solana được coi là phi tập trung, nhưng cũng tồn tại một số khía cạnh thiên hướng tập trung không thể bỏ qua. Chúng bao gồm phân bổ token, các pool staking lớn và yếu tố pháp lý. Chúng ta sẽ quay lại các điểm này sớm thôi, nhưng trước hết hãy xem Solana làm gì để tránh sự kiểm soát tập trung.

Solana đạt được tính phi tập trung thông qua mạng lưới trình xác thực (validator) toàn cầu và các cơ chế đồng thuận Proof-of-Stake (PoS) và Proof-of-History (PoH). Tính phi tập trung của Solana chủ yếu đến từ mạng lưới validator phối hợp xác nhận giao dịch và duy trì tính toàn vẹn của blockchain.

Solana tích cực khuyến khích nhiều người trở thành validator hơn. Ví dụ, hệ thống PoS cho phép bất kỳ ai cũng có thể trở thành validator bằng cách staking SOL. Điều này giúp quyền kiểm soát được phân tán cho nhiều thành phần tham gia. Tuy nhiên, mạng lưới vẫn đang phát triển nên mức độ phân tán chưa đạt tới như Ethereum hay Bitcoin.

Song song, công nghệ PoH độc đáo của Solana cho phép ghi lại dòng thời gian lịch sử của giao dịch. Kết hợp với PoS, nó giúp Solana xử lý giao dịch nhanh hơn trong khi vẫn duy trì mức độ phi tập trung hợp lý.

Như đã đề cập, có những yếu tố có thể đe doạ tính phi tập trung của Solana, gồm:

• Phân bổ token: một phần đáng kể token do Solana Foundation nắm giữ có thể ảnh hưởng tới quản trị và phát triển mạng, làm tăng rủi ro tập trung. Tuy vậy, khi nhiều SOL được phân phối hơn cho người dùng và validator, mức ảnh hưởng này được kỳ vọng sẽ giảm.
• Pool staking lớn: sự hiện diện của các pool staking quy mô lớn có thể tập trung quyền biểu quyết và quyền ra quyết định.
• Quy định pháp lý: các khung pháp lý chặt chẽ hơn, tập trung vào tuân thủ KYC/AML, có thể hạn chế cách Solana được sử dụng và khiến mạng lưới mang tính tập trung hơn.

Như bạn thấy, Solana khá phi tập trung, nhưng vẫn tồn tại một số yếu tố tập trung. Dẫu vậy, mạng lưới đang triển khai các biện pháp để cải thiện mức độ phi tập trung của mình.

Hy vọng hướng dẫn này hữu ích. Gửi câu hỏi và phản hồi của bạn bên dưới nhé!